Dorgali

S’istoria de s’amistade de su bandiu Corbeddu hin su Durgalesu Monne - Parte Prima

Sos hontos de Sarbadore Monne iscrittos in limba Sarda

S’istoria de s’amistade  de su bandiu Corbeddu hin su Durgalesu Monne - Parte Prima

Di: Carlo Crisponi


Sarbadore Monne, nashit in Durgale in su 1952, at triballau in Nugoro, ahiat su tennicu po sa sihuresa de s’ambiente in d’una azienda ispecializàt in s’eletricu.

In sos annos 80, est istau Hossizeri e Assessore in sa Comuna de Durgale, hommo est pensionau e tenet una passione po iscrier.

 Una borta modiu in pensione at collaborau paris hin d’unu humpanzu suo de Durgale, Billia Fancello, po unu istudiu de s’istoria Durgalesa, ant iscrittu 2 libros: “La Terra Contesa”, hi histionat de sas begas po sos tretos de Isalle e Orroule (1874-1982), su segundu libru est: “Sangue Dorgalese”, ammentat sos sordaos Durgalesos mortos in sas gherras de s’800 e  de su 900.

 Dae 5 annos a hommo s’est interessande de sos hontos e de sas pessones de Durgale, istorias hi at intesu dae  sos betzos de sa bidda sua.

Sunt totu istorias iscrittas in limba sarda, puite da su hi issu pessat e nat, at detzisu de iscrier in sardu po non perder hustos hontos hi sos Babbais nant a sos nepodes e sunt istorias hi si podent iscrier solamente in sardu po las poder agraire e humprender  e po aher bier hommente histionavant sas pessones.

At iscrittu medas istorias ma sa hi prus tenet a horo est hussa de s’amistade  de Mannoi  suo, Paule Monne, in su bandiu Ulianesu, Juanni Corbeddu.

Ammus detzisu de devidire s’istoria in prus partes, leghiebolla in piaghere, cras bos ammus a faher legher sa parte segunda

Istoria de un’ amistade tra Durgale e Uliana, Paule Monne e Juanni Corbeddu 

In custas dies malas chi semus colande po su “Coronavirus” - e chi nos tocat a abarrare accorràos in domo - m’est restàu su tempus po torrare a muricare unu contu chi aìo intesu dae mannoi Paule Monne e chi, como, poto iscrier isperande de cuntentare sas pessones chi ant piachere de lezer custas istorias.  S’istoria allegat de cust’amistade – naschìa in s’annu 1865, cando fint sordados – tra Paule Monne, Durgalesu e bisaviu miu, e Juanni Corbeddu, Ulianesu. Comente fipi narande sa connoschessia e-i s’amistade naschit cando fint sordados e, dae cùe, cumentzamus su contu, ponende a dainnantis totus sos indissios chi apo picàu dae sos rezistros de su 57° Rezimentu de Fanteria “Abruzzi”, inùe, ambos fint istàos arruolàos. Sa prima cosa chi m’at corfàu – lezende custos papiros - est ca in cussu tempus s’obrigu militare fit de undichi annos! E, de custos, chimbe fint sutta sas armas e po sos ateros ses annos depiant essere prontos a su richiamu po gherras o po ateras netzessidades. In prùs, azungo ‘alu, ca b’aiat un’atera cunditzione chi naràt ca prima de sos trint’annos non si podiant mancu cojuare, tant’est beru chi custu bisaviu miu s’at a cojuare cando aiat cuasi 31 annos. Ma como chi soe allegande de sas cosas chi no ischiamus, cherzo azunghere intas cust’atera paraula chi nos dat a bidere sas differessias chi be fint tra riccos e poveros: pompiande sas listas de leva de s’Archiviu de Nuoro, m’aìo apuntàu su casu de custu zovanu Nugoresu, chi a sambenàdu fachiàt Dessolis, e chi narat ca fit istàu “illiberàu dae su servitziu militare ca in die 23 de Sant’Andrìa 1863, aiat fatu su pacamentu de liras 3.200 a s’Ufitziu de su Tesoro”, chi po tando cheriat narrere prùs de 10 annos de travallu de unu massaju o unu pastore! 

Cumentzamus dae Paule Monne: matr. 4594, naschìu in Durgale su bindichi de Santu ‘Aine de su 1844, dae Piane e dae Maria Mereu; fit artu m. 1,58, e fachiat su massaju. Risurtat intas ca l’ant dàu s’ordine de partire dae Durgali s’undichi ‘ennarzu de su 1865, e ca fit lompiu a Milanu, sede de su Rezimentu, su 23 de ghennarzu: 12 dies de biazu ca, tando, su piroscafo chi juchiat sa zente dae Olbia a Genova, partìat una ’orta sa chida (cando andàt totu ‘ene) e, in prùs, fachiat una frimada intas in Livorno. Juanni Corbeddu: matr. 4711, naschìu in Uliana su 16 de abrile de s’annu 1844, dae Predu e dae Pasca Salis; fit artu m. 1,66 e fachiat su pastore. Issu fit partìu dae Uliana su 18 de ghennarzu de su 1865 e fit lompiu a su Rezimentu su 6 de frearzu, pustis 19 dies de biazu, fortzis ca b’aiat mare malu e su piroscafo non fit partìu puntuale, ma aiat depiu irvetare chi nche colaret su tempestu. Cherzo azunghere però un’apuntu in pitu de s’artaria – de ambos sordados – narande ca a su tempus sa bisita de leva si fachiat a 18 annos e-i sas misuras – si fint abiles – abarrant iscritas sas propias intas cando arribant a su rezimentu; ma su chi cherzo azunghere est ca tando – po unu ritardu in s’irvilupu de sos sardos, chi si depìat a su famene e a sa miseria chi be fit tando - sos pitzinnos sighiant a creschere intas a sos 20-21 annos, motivu custu chi siat Monni comente Corbeddu ant a sighire a creschere po ateros 5-7 tzentimetros (tantu est beru chi, comente at iscritu Augustu Bondi in su libru “memorie di un questore”, Corbeddu cumparìat de essere artu m. 1,75). 

                                      SIGHIT……..

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna - IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Correlati

Il nuovo shop di Sardegna Live

SardegnaLive mette in vendita una serie di prodotti tipici dell’Isola, scopri i cesti regalo, i prodotti per il corpo ed i gadget nel nostro shop online.

Scopri lo shop