Dorgali

S’amistade de Juanni Ghesparru Pira e Alberto La Marmora

Sos hontos de Sarbadore Monne iscrittos in limba Sarda

S’amistade  de Juanni Ghesparru Pira e Alberto La Marmora

Di: Carlo Crisponi


Oje bos ahimmus legher sa parte segunda de su hontu de Sarbadore Monne de Durgale, su hi hontat s’amistade de su Durgalesu Juanni Ghesparru Pira hin Alberto La  Marmora, honnotos po casu, a pustis hi Pira hin atteros pitzoccos, abiant crihau de isorrobare a La Marmora.

Cras sighimus su hontu hin sa e tres partes

Comente a totu sos pitzinnos de cussu tempus, intas issu at a connoschere dae deretu su travallu e-i sos patimentos de sa vida. Su prùs de su tempus che lu colat in sos sartos de Iloghe, de Isalle e de Orroule, tramudandesi chin su bestiamene dae unu sartu a s’ateru, sizinde su calandariu agrariu, a sicunde si fint annos chi si depiat paschere o semenare. Fachet custa vida intas a sos 40 annos, chene chi b’aret apiu nudda de importu o de ponnere a nodidu; ma colandeche propiu cust’edade, una die chi fit in bidda, s’acat presente cando sos “cacciatori reali di Sardegna” (sos carabineris de tando) fint arrestande unu parente su, e issu, chin ateros cumpanzos, fint suprìos resessinde a si lis irfrancare dae manos e a l’illiberare. Ma dae cust’assione si nch’aiat picàu una denussia intas issu e, po no essere arrestàu, si fit depiu dare a bandidare. Sa vida de bandidu l’at a colare paris chin ateros cumpanzos - chi fint bandidande comente a issu - in sos propios locos chi fachiat su pastore: Isalle, Orroule e Iloghe, solu ca como, imbetzes de sas berveches, zuchiat unu tazu de porcos, fortzis ca aiat prùs libertade de si tramudare e de s’istichire cando be colàt zustissia chircandelu. E est galu bandidande intas in su mese de maju de s’annu 1823, cando in Isalle be colat unu furistèri, istudiosu de s’istoria sarda, de sos nuraches e de sas tumbas de zigantes; ma intas de sos puzones e de sas feras chi biviant in Sardigna; istudiat intas sos arvores e-i sas ervas e, a urtimu, istudiat intas sa calidade de sos terrinos e-i sos minerales. Est fachende unu biazu chi at cumentzàu zai dae bator annos innantis e chi at a croncuire pustis de trint’annos, lassande-nos iscritu custu travicu in duos libros, iscrittos in limba frantzesa: “Voyage en Sardaigne e Itinerarire de l’Ile de Sardaigne”, inùe contat totu cussu chi issu bidet e connoschet in custos biazos. Cust’omine si narat Alberto Ferrero della Marmora, fizu de una familia nobile piemontesa, chi fit istàu esiliàu in Sardigna ca nanca aiat picàu parte a sos motos rivolutzionarios de su mese de martu 1821, cando una parte de sos piemontesos si fint pesàos contra a su Re pedinde prùs libertade e una costitutzione nòa.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna - IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Correlati

Il nuovo shop di Sardegna Live

SardegnaLive mette in vendita una serie di prodotti tipici dell’Isola, scopri i cesti regalo, i prodotti per il corpo ed i gadget nel nostro shop online.

Scopri lo shop