Novas

S’istoria de s’amistade de su bandiu Corbeddu hin su Durgalesu Monne - Sa ‘e Tres Partes

Sos hontos de Sarbadore Monne iscrittos in limba Sarda

S’istoria de s’amistade  de su bandiu Corbeddu hin su Durgalesu Monne - Sa ‘e Tres Partes

Di: Carlo Crisponi


Semmus arribaos a sa ‘e tres partes de s’istoria iscritta dae Sarbadore Monne, dae su hi bos abiamus nau Corbeddu e Monne urint sempe  paris e gai at a esser po tutu su hontu.

Ant a ponner sa bida issoro in abolottu po more de s’Istadu Italianu, ma non podiant aher ateru, urint hustrintos da hussu hi sa bida militare obricavat.

 Sighie a legher hustu hontu bellu, cras arribamus a sa ‘e bator partes

Como  torramus a sa vida militare e  semper lezende sos fozos matriculares, bidimus ca ant fatu sa “Campanna de Gherra de s’annu 1866 contra a sos Austriacos po s’Indipendentzia de s’Italia”,in prùs narat peri ca ant fatu sa “Campanna de su 1870 po s’occupatzione de Roma”. Semper in sas notas po “campannas militares e meritos”, croncuint narande intas ca “ant sa lissentzia de si poder ponnere sas medallas cumemorativas e sas faschicheddas chi aiant dàu a sos sordados chi aiant fatu cussas gherras”. 

 Custos sont sos indissios picàos dae sos fozos matriculares, mancat unu canzu de istoria chi  cando mi l’aiat contàa mannoi miu,  jeo fipi abarràu dubiosu tra crère e non crère, ca m’allegat de sa gherra chi aiant fatu in Palermo, gherra chi jeo no apo mai leghidu in sos libros d’istoria de sas iscolas. 

Custu dubiu m’est abarràu intas a sos sessant’annos, cando fachende sas chircas po iscriere s’istoria de sos sordados durgalesos, m’est torràu in conca  custu contu, soe andàu a chircare in “internet” si acatào carchi indissiu po cufrimare su chi aìo intesu dae mannoi e abellu abellu, chircande e iscriende, apo apiu ghetu de accrarare ca fit totu beridade su chi m’aìat contàu. 

S’istoria de sa gherra de Palermo naschit pacu prùs de unu mese apustis sa fine de sa ‘e Tres Gherras po s’Indipendenzia (20 ‘e lampadas – 12 austu 1866),  su 15 de capidanni 1866, cando in sa ‘idda de Monreale (aprèsu a Palermo) una bona parte de sa ‘idda si sont pesàos contra a su malu Gruvernu de sos Savoias, acusàos de no aere mantèsu totu sas prumintas fatas cando sos Sitzilianos aiant azuàu a Garibaldi po che ‘ocare sos Borbones. 

Una cosa chi no aiant atzetàu sos Sitzilianos fit s’obrigu de su servitziu militare (cando fint sutta sos Borbones no esistiat),  in mesu de sos rivoluzionarios nanca b’at aere prùs de 20.000 zovanos chi fint renitentes a sa leva. Sa die 16 de capidanni, sa rebellia picat focu galu de prùs ca si pesant in armas intas in Palermo, tzitade de cuasi 200.000 abitadores e in ateras biddas de su tzircundariu.

 In pacu tempus sos repellos sont meres de sas biddas, intas si in Palermo b’aiat una guarnigione militare chin prùs de 10.000 omines, ma su Guvenu de sos Savoias non cheret chi custa rebellia s’illarghet a totu sa Sitzilia e su sero etotu de su 16, fachet bumbardare sa ‘idda dae sas naves militares chi fint frimas in su portu, semper sa matessi die, fachet arguire un’esertzitu de 40.000 omines  cumandàu dae su Generale Raffaele Cadorna e in sas dies ifatu, 17, 18, 19 e 20, in su portu arribant sas naves irbarcande sordados e cannones, chi ant a isparare e bumbardare chene nessuna piedade. 

In mesu de custos sordados be sont peri Monne e Corbeddu, e issos puru ant a essere partetzipes de sas batallas chi s’ant a fachere in sos caminos e domo po domo in sa tzitade de Palermo, isparande e arrestande sos repellos. In su ziru de una chida, chin sas bonas e  prùs che ateru  chin sas malas, Cadorna be resessit a domare sa rebellia, intas si b’at a cherrere un’ateru mese po che asseriare sa somossa in su restu de sa provintzia. 

S’ordine chi aiat apiu dae sos Savoias fit, una ‘orta chi fit domàa e binta sa rebellia, de ponnere sa tzitade in istadau de assediu e imponende sa lezze marziale, in manera de iscussizare cussos chi podiant aere idea de si torrare a pesare in armas. Custu istadu de assediu l’ant a mantennere intas a su 30 de Sant’Andrìa e paris chin custa detzisione, una parte de sos sordados fint torràos a sas casermas da’ùe fint bennios, ma Paule e Juanni,  ant a podere torrare a sa caserma issoro solu a primos de su mese ‘e maju de s’annu ifatu, cando fint istàos arrestàos intas sos urtimos cumandantes de sa rebellia.  

                                                              SIGHIT……….

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna - IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Correlati

Il nuovo shop di Sardegna Live

SardegnaLive mette in vendita una serie di prodotti tipici dell’Isola, scopri i cesti regalo, i prodotti per il corpo ed i gadget nel nostro shop online.

Scopri lo shop