Dorgali

S’amistade de Juanni Ghesparru Pira e Alberto La Marmora, sa ‘e otto partes

Sos hontos de Sarbadore Monne iscrittos in limba Sarda

S’amistade  de Juanni Ghesparru Pira e Alberto La Marmora,  sa ‘e otto partes

Di: Carlo Crisponi


Oje arribamus a sa ‘e otto partes de s’istoria, Sarbadore Monne nos hontat de tziu Juanni Ghesparru e  de sa familia, a pustis nos hontat itte La Marmora abiat fattu po sa bidda Durgalesa

Dae custas testimonias e dae su chi at contàu La Marmora, amus bistu ca i-nd’una cosa bessint chin tottun’allega, cando riconnoschent ca fit tziu ‘Esparru su chi cumandàt custa troppa de bandidos, e est issu chi si nde picat sos meritos fachende cumprendere a La Marmora ca l’aiat sarvàu sa vida. Torramus como a picare su contu de tziu ‘Esparru chi, comente narat La Marmora in su libru, si fit cojuàu e aiat apiu fizos: sa muzere si naràt Maria Juanna Fronteddu e si fint cojuaos su 28 austu de s’annu 1831. Dae su matrimoniu ant a naschire medas fizos e, de custos, su primu, l’aiat batisàu La Marmora; ma custos fizos ant a morrere totu a pipìos minores e solamente una ‘emina, Caderinanna, naschìa in su 1835, at a brinchiare sa pitzinnia e s’at a cojuare chin Antòni ‘Antzellu Chirone. Dae cust’ateru matrimoniu ant a naschire chimbe fizos, tres omines, chi ant abarrare bacanzos, e duas feminas: Caderina, chi s’at a cojuare chin Portolu Zisellu, e Maria Juanna, chi s’at a cojuare chin Tzitzu Brotza; tempus apustis, in sos annos de sa Gherra Manna, ambas sorres ant a proare su dolore de aere unu ‘izu mortu in gherra: unu est Billia Zisellu, su capitanu medallàu chi morit in Col del Rosso su 28 ‘ennarzu 1918; s’ateru est Pielle Brotza, mortu apresu a Caporetto su 16 austu de su 1917. 
Innantis de cunzare su contu cherimus amentare intas ca, dae cust’amistade chin tziu ‘Esparru, La Marmora s’aiat postu in coro de azuare sa ‘idda de Durgali e, in s’annu 1836, cando su Re de Sardigna l’aiat dàu s’incarrigu de “Ispettore de sas minieras sardas”, issu, s’annu etotu, fit benniu chi nd’un’inzenieri espertu de minas, po cussizare a sos durgalesos de ‘achere sa galarìa de Buca Entu, chi at apiu dàu ghetu de podere andare chin sos carros intas a Gonone. Duos annos ifatu, in su 1838, cust’inzenieri ch’aiat mandàu a Durgali una dechina de travalladores de sas minieras e, paris chin issos, be fit peri unu zovanu mastru ‘erreri de Sadali, praticu po ‘achere e aconzare sos ferros chi imperànt in sos travallos de sa galarìa. Custu frailarzu si naràt Juanni Carta e, s’annu ifattu, in su mese de nadale de su 1839, s’at a cojuare chi nd-una durgalesa, Frantzisca Patteri, dande printzipiu a s’eressia de sos Cartas de Sadali, chi ant a sighire a fachere sos frailarzos, dae babu a fizos e da’izos a nepodes. Unu de custos fitzos si naràt Paule e fitzos suos ant a essere tziu Pascale e tzia Peppedda; un’ateru fitzu fit Sarvadore, issu puru mastru ‘erreri, e gasi su ‘izu Tzizzu, babbu de Nanndeddu e Tonino, issos puru frailarzos.

Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna - IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art. 22

Correlati

Il nuovo shop di Sardegna Live

SardegnaLive mette in vendita una serie di prodotti tipici dell’Isola, scopri i cesti regalo, i prodotti per il corpo ed i gadget nel nostro shop online.

Scopri lo shop